10°
Türkiye çapında 973 ilçe, 1094 ilçe seçim kurulunda, 191 bin 884 sandık kurulacak. Yurt içi ve dışında toplam 64 milyon 113 bin 941 seçmen oy kullanacak. Yurt içerisinde 4 milyon 904 bin 672 seçmen ilk kez oy verecek. Cezaevinde tutuklu ve taksirli suçlardan hükümlü seçmen adedi ise 53 bin 172.
Seçimler, 6 Şubat’ta yaşanan Kahramanmaraş odaklı 11 ili etkileyen depremler nedeniyle yeni önlemler altında yürütülecek. Depremlerden büyülenen illerden taşınan seçmenler, adres kayıtlarını aldırdıkları yerlerde oylarını kullanacak, oylar o seçim etrafı amacıyla sayılacak.
Deprem bölgesinden aşağı yukarı 133 bin seçmen başka illere kayıtlarını aldırdı. Depremden büyülenen illerde seçimin sıhhatli uygulanabilmesi amacıyla Yüksek Seçim Kurulu (YSK) doğrulusunda yürütülen çalışmalar tamamlandı, buradaki seçmenlerin güvenilir şekilde oy kullanması amacıyla konteyner alanlar oluşturuldu.
Seçimin merak edilen soruları ve yanıtları şöyle:
1- Türkiye çapında oy verme saatleri nedir?
Tüm vatanta oy verme saatleri 08.00-17.00 olarak uygulanacak. Oy vermenin bitiş saati geldiği durumda sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler varsa, sandık kurulu başkanı seçmenleri saydıktan ve kimliklerini aldıktan sonra sırayla oylarını kullanmalarına izin verecek. Saat 17.00’den sonra gelen seçmen oy kullanamayacak.
2- Nüfus cüzdanı bulunmayan seçmen oy kullanabilecek mi?
Sandık başına gelen seçmen, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını taşıyan nüfus cüzdanı, resmi dairelerce verdiği soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, evlenme cüzdanı, askerlik belgesi, sürücü belgesi, hakim ve savcılar ile yüksek yargı organı mensuplarına verdiği mesleki kimlik kartı, avukat, noter ve askeri kimlik kartı gibi, “kimliğini tereddütsüz meydana koyan” resimli, resmi nitelikteki belgelerden birini başkana verecek ve seçmen sıra numarasını söyleyecek. Bu belgelerden birini vermeyen seçmen oy kullanamayacak.
3- Oy verirken seçmen bilgi kağıdı bulunması koşul mı?
Seçmenin nerede oy kullanacağını gösteren seçmen bilgi kağıdının getirilmesi mecburi değil. Seçmen bilgi kağıdı gelmeyenler, nerede, hangi sandıkta oy kullanacağını YSK’nın internet sitesinden de öğrenip oyunu kullanabilecek.
4- Yanlış oy kullandığını dile getiren seçmene yeni pusula verilir mi?
Seçimde, seçmene iki oy pusulası verilebilecek. Cumhurbaşkanı ve Milletvekili seçimlerine dair iki oy pusulası tek zarfa konulacak. Yanlış oy kullandığını düşünen ve yeni pusula isteyen seçmene yenisi verilmeyecek.
5- Yurt dışında 9 Mayıs’a kadar oy veremeyen seçmen bir daha oy kullanamaz mı?
Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı 3 milyon 416 bin 98 seçmen amacıyla 73 ülkedeki 156 vatan dışı temsilciliğinde sandık kurulları oluşturuldu. Bu temsilciliklerde oy verme prosedürü, 9 Mayıs’ta sona erecek. Bu tarihe kadar oy kullanamayan vatan dışı seçim kütüğüne kayıtlı seçmenler, 46 gümrük kapısında, 14 Mayıs 2023 Piyasa günü saat 17.00’ye kadar oy verebilecek. Gümrüklerde 24 saat oy verme prosedürü devam edecek.
6- Oylar hangi durumlarda geçersiz sayılacak?
Oy pusulalarında yırtık, işaret ya da makale olmamasına ilgi edilecek. “TERCİH” ya da “EVET” mührü dışında, pusulanın rastgele bir yerine imza atılması ya da işaret konması durumunda oy geçersiz sayılacak. Oy pusulalarından başka, zarfa hiçbir şey konulmayacak, aksi durumda sarfedilen oy geçersiz olacak.
“EVET” ya da “TERCİH” mührü basılmayan, aniden çok ittifaka, aynı ittifakta yer almayan parti ya da adaya mühür basılması durumunda de oylar geçersiz sayılacak.
7- Tek zarfa atılacak iki pusuladan biri geçersiz sayılırsa öteki de geçersiz sayılacak mı?
Seçmenler, cumhurbaşkanına ve milletvekillerine yönelik tercihte bulundukları iki ayrı oy pusulasını aynı zarfa koyarak sandığa atacak. Önce cumhurbaşkanı tercihine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak. Zarftan çıkan oy pusulalarında bir seçim çeşidine ait olanın geçersiz olması, ötekinin geçersiz sayılmasını lüzumtirmeyecek.
8- Sadece ittifak kısmı amacıylae basılan oylar geçerli sayılır mı?
Seçmenler, “EVET” ve “TERCİH” mührünü istedikleri partiye basacak. Mührün, “siyasi partiye ayrılan alana”, “hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı seksiyonuna” ya da “ittifak unvanı seksiyonuna taşacak şekilde, bir siyasi partiye ayrılan alana” basılması durumunda, bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek.
Sonuçlar, sayım döküm cetvelinde o siyasi partinin cetveldeki sütununa işaretlenecek. Pusulada yalnız ittifak kısmı içerisine mührün basıldığı her durumda, bu oy pusulaları da geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde ittifakın “ortak oyları” sütununa ayrı ayrı işaretlenecek. İttifak içerisindeki siyasi partinin ortak oylardan gelen payı, partilerin oy civarlarına göre yapılacak hesaplamayla dağıtılacak.
9- Sandık kurulları kaç şahıstan oluşacak?
Seçimlerde oyların kullanılması, sayılması ve tutanağa geçirilmesinde 5’i siyasi parti temsilcisi olmak üzere 7 kişilik sandık kurulu görevli olacak. Seçim günü oy verme süresinin 17.00 itibarıyla dolmasıyla sandık kurulu başkanı doğrulusunda sandıklar açılacak ve oyların sayılmasına başlanacak.
10- Seçim neticelerinin güvenilirği ve denetlenmesi nasıl sağlanıyor?
YSK, seçim neticelerinin, ilçelerden süratli ve güvenilir bir ortamda merkeze aktarılması, sandık netice tutanakları ile seçim neticelerinin siyasi partilerle eş vakitli paylaşılması, seçimlerin süratli, sıhhatli, ekonomik, şeffaf ve denetlenebilir biçimde gerçekleştirilmesi amacıyla 2007’den bu yana kısa adı SEÇSİS olan Seçim Bilişim Sistemi’ni kullanıyor.
11- Oy kullandığım sandığın neticelerini görebilir miyim?
Sandık neticeleri, sandık kurulu doğrulusunda tutanak altına alınacak, ilçe ve il birleştirme tutanakları da siyasi parti temsilcilerinin huzurunda düzenlenecek, birer örnekleri parti temsilcilerine verilebilecek ve vatantaşların göreceği şekilde de asılacak.
Ardından ilçe seçim kurullarında SEÇSİS’e girilen bilgiler direkt olarak YSK’ya ulaşacak, eş vakitli olarak da siyasi partilerle paylaşılacak. Seçim neticelerinin kesinleşmesinden sonra bütün sandık neticeleri ve ıslak imzalı tutanaklar YSK’nın internet sitesi üzerinden vatantaşların erişimine açılacak.
12- Basın yayın kuruluşları seçim gecesi neticeleri saat kaçtan itibaren açıklayabilecek?
Seçim günü bütün yayınlar, saat 21.00’den sonra serbest olacak, fakat YSK doğrulusunda lüzum görülmesi durumunda saat 21.00’den evvelce de yayınların serbest bırakılmasına karar verilebilecek.
13- Cumhurbaşkanı seçimi ilk oylamada biterse neticeler ne vakit açıklanır?
Bu durumda YSK, cumhurbaşkanı seçimi geçici neticelerini seçim günü saat 23.59’a kadar ilan edecek.
14- Cumhurbaşkanı seçimi ikinci oylamaya kalırsa proses ne olacak?
İlk oylamada geçerli oyların salt çoklığı sağlanmadığı takdirde seçim ikinci oylamaya kalacak. İlk seçimde en çok oy alan iki aday, 28 Mayıs’ta yapılacak ikinci oylamada yarışacak.
15- İkinci oylamada seçmenler nerede oy kullanacak?
Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci oylamaya kalması durumunda seçmenler, aynı seçmen bilgi kağıdı ile ilk seçimde oy verdikleri sandık alanlarında oylarını kullanacak.
