Obezite Nedir? Testi Nasıl Yapılır? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Obezite Nedir?

Dünya Sıhhat Örgütü’nün tanımına göre obezite (aşırı şişmanlık); sağlığı olumsuz yönde etkileyebilecek civarda vücutde aşırı yağ birikimidir. Yani, gıdalar ile alınan kalorinin harcanan kaloriden çok olması ve bu çok enerjinin vücutde yağ olarak depolanması neticesinde meydana çıkar. Günümüzde dünya genelindeki en mühim sıhhat problemlerinden biridir. 1975 yılının bilgilerine bakıldığında aşırı şişmanlık sıklığının bububugünümüzde üç kat daha çok bulunduğu görülmektedir. 2016 yılının bilgilerine göre 18 yaş ve üstündeki 650 milyon kişide aşırı şişmanlık vardır.

Aşırı şişmanlık; hipertansiyon, diyabet, uyku apnesi, kalp ve damar hastalıkları gibi çoğu sıhhat sorununun yanısıra hayat niteliğini olumsuz yönde etkiler ve şahıslara psikolojik yönden da rahatsızlık verebilir. Aynı vakitte inme tehlikesinin de görülmesini arttırdığına yönelik çalışmalar mevcuttur. Eski kıyafetlerin olmaması, soluk alıp vermede güçlük, yürüyüşlerde soluk darlığının olması, vücut ağırlığının gün geçtikçe artması, bilhassa sabahları baş ağrısı şikayetlerinin çok sık yaşanması aşırı şişmanlığın en mühim bulguları arasındadır.

Obezite Testi Nasıl Yapılır?

Obezitenin tanısı vücutdeki yağ yüzdesine bakılarak konulabilir. Sıhhatlı bireylerde kadınların vücut ağırlığının %20-25’ini; erkeklerin ise %15-18’ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu yağ yüzdelerinin kadınlarda %25’in; erkeklerde %30’un üzerine çıkması obezitenin göstergesidir. Beden kitle indeksi de obezitenin en mühim bulgularınden biridir. Kilogram cinsinden vücut ağırlığının, boyun metre cinsinden karesine bölünmesi (kg/m2) vücut kitle indeksini verir. Beden kitle indeksinin 25’in üstünde olması şişman; 30 ve üstünde olması obez olarak tanımlanır. 2016 yılının bilgilere göre 18 yaş ve üstündeki dünya nüfusunun %39’u aşırı kilolu, %13’ünün obez bireylerden oluşmaktadır. Yine 2016 yılının bilgilerine göre 5-19 yaş aralığındaki 340 milyon çocuk; 5 yaşın altındaki 41 milyon çocuk çok kilolu ya da obez kategorisine girmektedir

Obezite Sebepleri Nelerdir?

Obezitenin oluşması çocukluk döneminden itibaren gerçekleşebilir. Çocukluk çağındaki yeme alışkanlıkları, tüketilen gıdalarin türleri ve beslenme düzeni yetişkinlik dönemindeki gıda kullanımı ve beslenme sistemin temellerini oluşturur. Çağımızda teknolojinin süratle gelişmesi, hayat şartlarının farklılaşması, vakit yetersizliği gibi çoğu etmen beslenme sisteminde etkilidir. Obezite namacıylaleri arasında en mühim olanlar:

1. Neden: Fazla kalorili beslenmek

Amacıylaleri arasında çok kalorili beslenmek ilk sırada yer almaktadır. Gün amacıylade tüketilen gıdalarin toplam kalorileri önceki nesiller ile kıyaslandığında bububugünümüzde artmış haldadır. Amerika’da oluşturulan bir incelemeye göre kadınların 1971 senesinde günden ortalama 1540 kalori aldıkları; 2014 senesinde ise bu sayının 1870 kaloriye çıktığı görülmüştür. Erkeklerin ise 1971 senesinde 2450 kalori olan günlük beslenmeleri 2014 senesinde 2600 kaloriye çıkmıştır.

Bu hale faktör olarak ev yemeklerinin tüketim sıklığının azalması, hazır gıdalarin daha çok tercih edilmesi, kalorisi ve şeker içeriği yüksek içeceklerin kullanımının çok olması, fast-food tipi gıdalarin daha çok tercih edilmesi günlük alınan kalorinin de yükselmesine namacıyla olur.

2. Neden: Hareketsiz hayat

Amacıylaleri arasında ikinci sırada hareket etmeyen hayat tipi yer almaktadır. Fiziksel aktivitenin azlığı, masa başı çalışma ortamları, derli toplu spor yapılmaması, metro ve otobüs gibi araçların tercih edilip yürüyüşün ihmal edilmesi günlük alınan enerjinin harcanamamasına ve çok kalorinin vücutde yağa dönüşerek kilo artışının meydana gelmesine namacıyla olur.

3. Neden: Yetersiz uyku saati

Amacıylaleri arasında üçüncü sırada yetersiz uyku ve uyku düzeni bozuklukları yer almaktadır. Yapılan incelemelerde yetersiz uykunun obezite görülme tehlikesini 2 kat artırdığı bulunmuştur. Uyku düzeni vücutden salgılanan hormon seviyelerini de etkiler. Uykusuzluk iştah metabolizmasını etkileyerek obezitenin teşekkülünde etkili olur. Beyine tok hissini gönderen leptin hormonu uykusuzluk halinde daha az salgılanır ve bu hal iştah artışına namacıyla olur.

4. Neden: Obezite geni

Amacıylaleri arasında dördüncü sırada kalıtsal faktörler yer alır. Aşırı yemek yeme ile FTO adı verdiği gen arasında bağlantının olma ihtimalini gösteren çalışmalar mevcuttur. FTO geninin bulunduğu ergenlerde %20-30 oranında daha çok yemek yeme ve obezite halunun oluştuğu görülmüştür. Aynı vakitte aç olmama duygusunun de bu şahıslarda daha geç oluştuğu saptanmıştır. Günümüzde FTO geninin etkisi konusu ile ilgili daha çok çalışmaya gereksinim duyulmaktadır.

Obezite Tedavisi Nasıl Olur?

Günümüzde tedavisi amacıyla çoğu teknik vardır. Diyet tedavisi, davranış farklılığı tedavisi, obezite cerrahisi ve sarfedilen ilaçlar ile zayıflama bu tekniklerin en sık tercih edilenleridir.

1. Diyet ile zayıflama

Tedavisi amacıyla birinci sırada en natural ve olması gereken teknik sıhhatli obezite diyeti uygulamaları ile zayıflamaktır. Doğru bir diyet uygulaması ile zayıflama kilo vermede en sık tercih edilen ve sıhhatli olan teknikdir. Obezite diyeti planlarının protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral kaynaklarını yeteri kadar içermeleri hem vücut sağlığı amacıyla hem de vücutdeki çok yağların yakımı amacıyla mühimdir.

2. Davranış farklılığı tedavisi

Tedavisi tekniklerinde ikinci sırada davranış farklılığı gerçekleştirmek yer almaktadır. Davranış farklılığı tedavinin kalıcı olmasında en mühim unsurlardan biridir. Kişinin hayat tipinın değişmesi, çok yemek yeme eğiliminin amacıylalerinin belirlenmesi ve hatalı olan bu alışkanlıklarının değişmesi amaçlanır. Yanlış beslenme alışkanlıklarının değişmesi kaybedilen kiloların geri alınmamasını sağlar.

3. Obezite cerrahi

Tedavisi amacıyla üçüncü sırada cerrahi teknik vardır. Cerrahi teknik bu günümüzde çok süregelen bir şekilde tercih edilmeye başlamıştır. Bu teknik obezite tedavisi amacıyla detaylı obezite diyeti planları uygulandıktan ve netice alınamadıktan sonra son deva olarak tercih edilmelidir. Olumlu neticelarının olabileceği kadar yan etkisinin de olabileceği ve organlarda detaylı semptomların oluşabileceği unutulmamalıdır. Gastrik bantlama, bypass, gastrik balon ve mide küçültme bariatrik cerrahi teknikleri arasındadır ve gıdalarin emilimini azaltmaya yönelik uygulanır.

4. İlaç tedavisi

Tedavisi amacıyla dördüncü sırada ilaç tedavisi yer almaktadır. Sosyal medyanın kullanımının süregelenlaşmasının ve bilgiye basit ulaşımın faydaları bulunduğu kadar zararları da olabilmektedir. Bu halun en dikkat çekici örneği zayıflama hapları ve zayıflama çayları adı altında satılan ürünlerin kullanımının artmasıdır. En doğru ve sıhhatli kilo verme tekniği hatalı beslenme alışkanlıklarının değişmesidir ve ideal diyeti planlarının uygulanmasıdır.